स्कुलबाट फर्केकी ११ बर्षिया बालिकाले आमालाई पेट दु’खेको बताएपछि, आमाले हेर्दा जे देखिन..

आफ्नै विद्यालयमा अध्ययनरत ११ वर्षकी बालिकालाई विद्यालयका प्रधानअध्यापकले नै गलत कर्म गरेको खुलेको छ । यो घटना भारतको हो । त्यस्तो काम गर्ने प्रधानअध्यापकलाई जन्म कैदको सजाय घोषणा गरिएको छ ।

भारतीय मिडियाले प्रधानअध्यापकलाई सुनाइएको स जा यका बारेमा उल्लेख गरेका छन् । भारतको बिहार राज्यको राजधानी पट्नामा रहेको विद्यालयमा कक्षा पाँचमा पढ्ने बालिकामाथि प्रधानाध्यापक अरविन्द कुमारले गलत कर्म गरेका थिए।

उनलाई त्यहाँको नागरिक अदालतले सजाय सुनाएको एनडीटीभीले जनाएको छ। यस घटनामा सहयोगीको भूमिका खेलेको पुष्टि भएपछि सोही विद्यालयका एक प्रशासनिक कर्मचारी अभिषेकलाई भने जन्म कै दको फै’सला सुनाइएको छ।

फाइल तस्विर
यो घटना झन्डै तीन वर्ष अगाडिको हो। अदालतले जरिवाना स्वरुप प्रधानाध्यापकलाई एक लाख रुपैयाँ र अर्का कर्मचारीलाई ५० हजार पनि तिराएको छ। पटनाको फुलवारीसरिफ क्षेत्रको न्यु सेन्ट्रल पब्लिक स्कुलमा सन् २०१८ को सेप्टेम्बरमा यस घटना भएको थियो। बालिका ग र्भवती भएपछि मात्र घटना सार्वजनिक भएको थियो।

बालिकाले आफ्नी आमालाई पे’ट दु’खेको बताएपछि अस्पतालमा उनी गर्भवती भएको पत्ता लागेको थियो। त्यसपछि बालिकाले प्रधानाध्यापकले उनको कक्षमै आफूमाथि घटना भएको बताएकी थिइन् । एजेन्सी ।

यो पनि : किशोरीलाई आइरन किन?

किशोर अवस्थालाई बाल्यावस्थापछि मानव शरीरमा हुने वृद्धि र विकासको दृष्टिकोणले दोस्रो महत्वपूर्ण अवधिको रुपमा लिइन्छ । किशोर अवस्था भन्नाले बाल्यावस्था र वयस्क अवस्थाबीचको मानव विकासको चरणलाई जनाउँछ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनले १० देखि १९ वर्षको उमेर समूहलाई किशोर अवस्था भनी परिभाषित गरेको छ। किशोर अवस्थामा वयस्क अवस्थाको ४० देखि ६५ प्रतिशत तौल र १५ देखि २० प्रतिशतसम्म उचाइ हासिल हुन्छ।

किशोरा अवस्थामा तीव्र दरमा शारीरिक वृद्धि विकास हुने भएकोले पोषणको आवश्यकता बढी हुन्छ। पोषणतत्व अधिक आवश्यकता हुने भए तापनि विभिन्न कारणहरु (सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक, जीवनस्तर परिवर्तन, मनोवैज्ञानिक आदि) ले गर्दा पोषणयुक्त खानपानमा कमी हुने हुँदा न्यून पोषणको जोखिम हुन्छ, जसमध्ये रक्तअल्पता पनि एक हो।

रक्तअल्पता भनेको शरीरमा रगतको कमी भएको अवस्थाहो। रक्तअल्पताका कारणहरुमध्ये आइरनको कमी एक प्रमुख कारण हो। नेपालमा जनसांखिक तथा स्वास्थ्य सर्वेक्षण २०११ अनुसार मुलुकका करिब ३५ प्रतिशत प्रजनन उमेरका महिलाहरु रक्तअल्पताबाट पीडित छन् भने ३९ प्रतिशत किशोरीहरुमा रक्तअल्पताको समस्या देखिएको छ।

नेपाल सरकारले रक्तअल्पताको समस्यालाई समाधान गर्न विभिन्न कदम चालिरहेको छ। विगत केही वर्षमा यसको प्रतिशत घटे पनि विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार नेपालका किशोरीहरुमा रक्तअल्पता मध्यम जनस्वास्थ्य समस्याको रुपमा रहको छ। यदि यो समस्या ४० प्रतिशतभन्दा बढी किशोरीहरुमा देखिएमा गम्भीर समस्याको रुपमा रहने छ।

ऋाजका किशोरी भनेका भोलिका आमा हुन्। यदि किशोरी कुपोषित भइन् भने भोलि जन्मने बच्चा पनि कम तौलको र कुपोषित जन्मिन सक्छ, जसले परिवार, समाज र सिंगो राष्ट्रको विकासको लागि नराम्रो असर गर्नसक्छ।

किशोरीहरुमा आइरनको कमीले हुने रक्तअल्पता भएमा शरीर पूर्ण रुपमा वृद्धि नहुने, कमजोर वौद्धिक विकास हुने, न्यून शारीरिक क्षमता तथा कार्य सम्पादन र दैनिक कार्यमा कम एकाग्रता जस्ता समस्या देखिन्छन्। साथै विभिन्न अनुसन्धानका अनुसार रुक्तअल्पता भएका किशोरीहरु पछि गर्भवती भएमा समयभन्दा अगाडि शिशु जन्माउने र कमतौलको शिशु जन्माउने जस्ता जोखिम व्यहोर्नुपर्ने हुन्छ।

शरीरको करिब ६५ देखि ७५ प्रतिशत आइरन हेमोग्लोबिनको रुपमा रगतमा पाइन्छ। आइरनको आपूर्ति कम भएमा हेमोग्लोबिन निर्माण प्रभावित हुन्छ। नेपालमा विद्यमान रक्तअल्पताका विभिन्न कारणमध्ये प्रमुख कारण दैनिक आहारमा आइरनयुक्त खानाको कमी हुनु हो।