नेपाल: चीनबाट आयातमा समस्या

नेपालका व्यापारीहरूले चीनबाट आयात आदेशमा ढिलाइ र असंगतिको सामना गरिरहेका छन्, जसले द्दण्द्दण् मा नाका बन्द गरेपछि नेपाली कम्पनीहरूलाई गम्भीर आर्थिक नोक्सान र दिवालियापन पनि निम्त्याएको छ।

भर्खरै सन मुन मल्टि ट्रेडिङ प्रालिका प्रबन्ध निर्देशक सुनिल प्रसाद लेखकले चीनसँगको व्यापारमा ढिलाइ र अवरोधको घटना बताएका हुन। नेपालको लि। उनले सन् २०२१ को सेप्टेम्बरको सुरुमा चिनियाँ कम्पनी चाङ्सा वानसुम बाम्बू प्रोडक्ट्स ट्रेडिङ कम्पनी लिमिटेडबाट डिस्पोजेबल लेटेक्स ग्लोभ्सका ५००० बक्स आयात अर्डर गरेका थिए र २३,५०० अमेरिकी डलर चिनियाँ कम्पनीको बैंकमा हस्तान्तरण गरेका थिए। भुक्तान भएको २० कार्यदिवसभित्र ढुवानी गर्ने भनिए पनि नेपाली कम्पनीले अहिलेसम्म पाएको छैन ।

थप रूपमा, चिनियाँ कम्पनीले रकम फिर्ता गर्न कुै कदम चालेन। नेपाली कम्पनीले रकम फिर्ताको माग गर्दा चिनियाँ कम्पनीले केही कानुनी कारणले कम्पनी बन्द गरी बैंक खाता जफत गरिएको बताएको छ । चिनियाँ अनाज्ञापनका कारण गत वर्ष कैयौं नेपाली व्यवसाय धरासायी बन्न पुगेका छन् ।

त्यसैगरी विद्युतीय स्कुटर बिक्री गर्ने कम्पनी आस्था अटोमोबाइलले २०२१ अप्रिलमा चीनबाट ४०० वटा ब्याट्री अर्डर गरेको कम्पनीका सञ्चालक सुरेन्द्र मानन्धरले बताएअनुसार ब्याट्री केरुङ र तातोपानी नाकासम्म पुगे पनि नेपाल पुगेन ।

सीमा नाकाहरूमा ब्याट्रीका धेरै टुक्राहरू हराए। अब व्यवसायहरूले पैसा गुमाउने डरले चीनबाट चीजहरू अर्डर गर्नबाट डराउन थालेका छन् ।
यस्तै अर्को घटनामा घरायसीका लागि सजावटका सामान आयात गर्ने व्यापारी अनुप श्रेष्ठले चिनियाँ आपूर्तिकर्ताबाट सामानको ग्यारेन्टी वितरण नभएको बताए ।
चीनबाट नेपाल ल्याउन ढिलाइ हुनुका धेरै कारण छन्। हालको चिनियाँ नीतिअनुसार चीनले दिनमा आठदेखि दश ट्रकसम्म मात्रै नेपाल प्रवेश गर्न दिने गरेको छ, जसको प्रमुख कारण ढिलाइ ढिलो हुनु हो। नेपाल–चीन सीमा १ हजार ४१४ किलोमिटर लामो भए पनि दुई वटा मात्र सञ्चालन नाका ९तातोपानी ९कोदारी० नाका नाका र रसुवागढी नाका० लामो लाइन भएकाले छिटो ढुवानीका लागि पर्याप्त छैनन् ।

थप रूपमा, चिनियाँहरूले आयातका लागि कन्टेनरहरूको संख्या बढाउने आश्वासन दिए पनि तिनीहरू योजना कार्यान्वयन गर्न असफल भएका छन्। नेपाल–चीन सीमामा चीनले ट्रक र कन्टेनर रोकेपछि नेपालका व्यापारीहरु चिन्तित बनेका छन् ।

चीनले नेपाल पठाउने ढिलाइ र असफलताले पनि चिनियाँ अर्थतन्त्र पूर्ण रूपमा उकास्न नसकेको संकेत गर्छ। वर्तमान अवस्थाहरूले चिनियाँ अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड भए पनि चिनियाँ एसएमईहरूको अवस्था राम्रो छैन भन्ने पनि हो। यो मुद्दाले अर्थतन्त्र र विशेषगरी चिनियाँ कम्पनीहरूको बिग्रँदै गएको आर्थिक अवस्थालाई पनि संकेत गर्छ।

यसअघि २०२१ जनवरी १९ मा तत्कालीन उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री लेखराज भट्टले नेपालसँगको व्यापारमा चीनले निष्पक्ष नभएको आरोप लगाएका थिए । उनले नेपाल–चीन व्यापारलाई असर गर्ने भूगोलबाहेक अन्य कारक रहेको समेत बताए । उनले थपे, ूचीन धेरै गैरजिम्मेवार छ जसले व्यापारलाई कठिन बनाइरहेको छ।
हामीले सोच्न र छिटो कार्य गर्न आवश्यक छ किनकि यदि चीजहरू यसरी नै चलिरह्यो भने, यो एक विपत्ति हुनेछ।ू नेपालको सबैभन्दा ठूलो व्यापार घाटा चीनसँग छ र चीनले झण्डै आठ हजार नेपाली वस्तुमा भन्सार फ्री कोटा फ्रि बजार पहुँचको प्रस्ताव गरे पनि तुलनात्मक लाभ हुने योजनामा चीनले नेपालको परम्परागत उत्पादनलाई अनुमति नदिएको महसुस भइरहेको छ ।