नेपालका प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणले नयाँ दिल्ली–काठमाडौंको सदियौं पुरानो मित्रता झल्काउँछ

नयाँ दिल्ली [भारत], चैत 31 (एएनआई) : नेपालका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको अप्रिल १ देखि ३ सम्मको भारत भ्रमणले दिल्ली र काठमाडौंको पुरानो मित्रतालाई झल्काउँछ जुन सन् १९५० मा दुवै देश मिलेर नेपाल–भारत सन्धिमा हस्ताक्षर गर्दा फस्टाएको थियो। यो सन्धि दुई सरकारहरू बीचको चिरस्थायी शान्ति र मित्रताको सुरुवात थियो र तिनीहरूको मित्रताको अद्वितीय सम्बन्धलाई खुला सिमाना र गहिरो जरा भएका मानिसहरू-जनताबीचको सम्बन्ध र संस्कृतिको सम्पर्कले चित्रण गर्न सकिन्छ। सन् २०१४ को तथ्यांकअनुसार नेपालमा करिब ६ लाख भारतीयहरू बसोबास गर्दै आएका छन् भने झण्डै ८० लाख नेपालीहरू भारतमा बसोबास गर्दै आएका छन् ।

१८औँ दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) शिखर सम्मेलनमा भारतले क्षेत्रीय जलविद्युत क्षमता, ग्रिड जडान र ग्यास पाइपलाइनको विकासमा जोड दिएको थियो। यसअघि सन् १९७१ मा दुवै देशबीच एकअर्काको प्रसारण पूर्वाधारको फाइदा उठाउँदै दुई देशको सीमावर्ती क्षेत्रमा विद्युतको आवश्यकता पूरा गर्न पावर एक्सचेन्ज सम्झौता भएको थियो ।

बिजुलीमा मात्रै होइन, कोरोनाको समयमा पनि सारा विश्वले आफ्ना जनतालाई खोप लगाउन संघर्ष गरिरहेको बेला भारतले ‘नेबरहुड फर्स्ट’ नीति अनुरुप अनुदान सहयोग अन्तर्गत नेपाललाई खोप हस्तान्तरण गरेको थियो । ‘भ्याक्सिन मैत्री’ पहलअन्तर्गत भारतले नेपाललाई करिब १० लाख कोभिड–१९ खोपको डोज उपहार दिएको थियो । नेपालले पनि पुणेस्थित औषधि कम्पनी सेरम इन्स्टिच्युट अफ इन्डिया (SII) सँग २० लाख खोपको अर्डर गरेको छ ।

यसबाहेक, सन् २०२१ मा हस्ताक्षर भएको काठमाडौं–रक्सौल रेलमार्ग निर्माणका लागि भारत र नेपाल मिलेर काठमाडौंलाई भारतको सीमावर्ती सहर बिहारको रक्सौलसँग जोड्ने गरी काम गरिरहेका छन् । पहिले देखि नै रहेको बुद्ध सर्किट ट्रेनले आठ दिनमा भारत र नेपालमा बुद्धको जीवनसँग जोडिएका महत्वपूर्ण गन्तव्यहरू समेट्छ।
नयाँ दिल्लीले नेपाललाई आर्थिक रूपमा वा ऊर्जा क्षेत्रमा वृद्धि गर्न मात्र सहयोग गर्दैन तर भूकम्पको समयमा पनि मद्दत गर्दछ। यसअघि भारतले भूकम्पपीडितको पुनर्निर्माणका लागि एक अर्ब अमेरिकी डलर सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको थियो । जसको एक चौथाइ स्वास्थ्य, साँस्कृतिक सम्पदा, आवास र शिक्षा क्षेत्रमा उपयोग गर्न अनुदान सहायताको रूपमा प्रतिबद्ध थियो।