बेल्ट रोड इनिसिएटिभ मार्फत अफ्रिकामा चीनको ऋण-संजाल कूटनीति जारी

चीनको ऋण-संजाल कूटनीति बेल्ट रोड इनिसियटिभ मार्फत अफ्रिकामा जारी छ। यसले धेरै ठूला परियोजनाहरू मार्फत महाद्वीपमा गति पाएको छ। चिनियाँ ॠणदाताहरुले अफ्रिकी देशहरूलाई ऋणमा फसाएको भन्दै आलोचना पनि बढ्दै गएको छ, पोर्टल प्लसका लागि भ्यालेरियो फाब्री लेख्छन्।

अफ्रिकी देशहरूको कुल ऋण चीनतर्फ १४५ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ भने यस वर्ष तिर्न बाँकी रहेको ऋण ८ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । सन् २०१८ मा चीनको लगानी अफ्रिकामा २८ प्रतिशत थियो उक्त महाद्वीपमा बढ्दो ऋणको बोझलाई सङ्केत गर्छ। कम्तिमा १८ अफ्रिकी देशहरूले चीनसँग उनीहरूको ऋण पुन: वार्ता गरिरहेका छन् भन्ने तथ्यले यो हाइलाइट गरेको छ।

चीनले यस्तै “ऋण संजाल” नीति विश्वव्यापी रुपमा प्रयोग गर्दछ। माडागास्कर, माल्दिभ्स र ताजिकिस्तान चीनको ऋणमा डुबेका राष्ट्रहरू हुन्। चीनको “सबै मौसमको मित्र” पाकिस्तान अर्को उदाहरण रहेको छ। जो हालै को विश्व बैंक रिपोर्ट का अनुसार अहिले विश्वका १० ठूला ऋणीहरुमा आफ्नो स्थान पाउने छ।

पाकिस्तानले चीनलाइ सबैभन्दा बढी ऋण तिर्नुपर्छ । चीन-पाकिस्तान आर्थिक करिडोर परियोजना जस अन्तरगत पाकिस्तानको बलुचिस्तानको ग्वादर बन्दरगाहलाई चीनको सिनजियाङ प्रान्तसँग जोड्ने लक्ष्य राखेको छ। यो चीनको बीआरआईको प्रमुख परियोजना हो।

यसबाहेक, चीनले पाकिस्तानमा रणनीतिक सम्पत्तिमा पहुँच प्राप्त गर्न “ऋण-जाल” कूटनीति को प्रयोग गरिरहेको विभिन्न विश्लेषकहरूले तर्क गरेका छन्। चिनियाँ बैंकहरुले आर्थिक सहयोग गरेका पूर्वाधार परियोजनाहरुले अफ्रिकी मुलुकहरु चीनको ऋण फन्दामा फस्न थालेका छन्। यसले गर्दा पछिल्लो समय यो महादेशमा यसको प्रभाव अझ बलियो हुन पुगेको छ। पोर्टल प्लसका लागि भ्यालेरियो फाब्रीले लेखेका छन्।

अन्तर्राष्ट्रिय दबाबमा चीनले आफ्नो ऋण फिर्ता लिनको लागि जबरजस्ती नगर्न सक्छ, जस्तै यो श्रीलंकाको मामिला जस्तै यो निश्चित छ कि चिनियाँ लगानीकर्ताहरूले आफ्नै सर्तहरूमा उनीहरू संग सम्झौताहरू हडप्न सरकारलाई दबाबमा पार्नेछ।

चीनको ऋणको मात्रा साना र विकासोन्मुख देशहरूको संस्थागत कमजोरीलाई हेर्दा बीआरआई परियोजनाहरूले यी राज्यहरूको ऋण संरचना र सार्वभौमिकताको लागि गम्भीर जोखिम खडा गर्छ। विकासशील देशहरूसँग चीनको सहकार्यको नीति बराबरीको साझेदारी भएको देखिन्छ। जबकि वास्तविकता लाई जितको रूपमा वर्णन गरिएको भन्दा निकै फरक छ। पोर्टल प्लसका लागि भ्यालेरियो फाब्री लेख्छन्।