भारतको अर्थतन्त्र द्रुत गतिमा अघि बढ्दै

लन्डन— भारत पछिल्लो दुई वर्षमा विश्वको सबैभन्दा द्रुत बृद्धि हुने प्रमुख अर्थतन्त्र भएको छ र सहरीकरण र औद्योगिकीकरण प्रक्रिया द्रुत टेक—अफ चरणमा पुग्दा २०२४ मा शीर्ष स्थानमा रहने प्रक्षेपण गरिएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषका अनुसार सन् २०२३ र २०२४ दुवैमा वास्तविक कुल गार्हस्थ्य उत्पादन ६ प्रतिशतभन्दा बढी बढ्ने प्रक्षेपण गरिएको छ।

भारतको अर्थतन्त्र र जनसांख्यिकी सन् १९९० को दशकको उत्तरार्ध र २००० को शुरुवातका बीचको चीनसँग मिल्दोजुल्दो छ । यसको मतलब थप दुई दशकको द्रुत दिगो विकासका साथै ऊर्जाको प्रयोगमा ठूलो वृद्धि हुन सक्ने संकेत गर्दछ ।

सहरीकरण, औद्योगीकरण, घरायसी आम्दानी र ऊर्जा उपभोग धेरै छिटो बढ्दा भारतको अर्थतन्त्र धेरै माथि जाने प्रक्षेपण गरिएको छ ।

वास्तविक आम्दानी अझै पनि चीनको आधा स्तर भन्दा कम छ ।संरचनात्मक कारणहरूले गर्दा, भारतले ठूला नीतिगत त्रुटिहरू वा अन्य नकारात्मक झट्काहरूबाट बच्न सक्छ भने, आगामी १०—२० वर्षसम्म विश्वको सबैभन्दा तीव्र गतिमा बढिरहेको अर्थतन्त्र बन्ने सम्भावना छ।

यदि भारतले आफ्नो अगाडिका सबै ठूला देशहरू जस्तै बाटो पछ्याउँछ भने, सहरीकरण, औद्योगिकीकरण र द्रुत रूपमा बढ्दो आय, विशेष गरी मध्यम वर्गमा, ऊर्जा सेवाहरूको मागमा ठूलो वृद्धि हुनेछ।

भारतको विस्तार हुँदै गएको मध्यम वर्गले वातानुकूलित, प्रकाश र उपकरणहरूका साथै थप तरल इन्धन र विद्युतको माग बढ्नेछ ।

भारतको प्रतिव्यक्ति प्राथमिक ऊर्जा खपत चीनको एक चौथाई भन्दा कम र प्रयोग गर्दै आएको छ । संयुक्त राज्य अमेरिका, चीन र युरोपेली संघसँग, भारत ऊर्जा खपत, जीवाश्म ईन्धन प्रयोग, र विश्व स्तरमा मध्य शताब्दी मार्फत उत्सर्जनको बारेमा कुनै पनि प्रक्षेपणको लागि चार प्रमुख निर्माण ब्लकहरू मध्ये एक हो।

कुनै पनि दुई देशले आर्थिक विकास र ऊर्जा खपतको ठ्याक्कै एउटै मार्ग अनुसरण गर्दैनन् । यद्यपी, भारतले आफ्नै बाटो अपनाउनु पर्नेछ भने केही चुनौतिहरूको सामना गर्नुपर्नेछ।