“तिब्बतमा चीनको औपनिवेशिक शासनको ७१ वर्ष”

सन् १९५९ मा चीन विरुद्ध तिब्बती जनताले गरेको विद्रोहको ६३औँ वार्षिकोत्सवको उपलक्ष्यमा मार्च ८ तारिखमा “तिब्बतमा चीनको औपनिवेशिक शासनको ७१ वर्ष” शीर्षकको वेबिनार आयोजना गरिएको थियो ।

मुख्य प्यानलमा चीनका दुई अन्तर्राष्ट्रिय प्रशंसित विद्वान र निर्वासित संसदका एक प्रख्यात तिब्बती सदस्य थिए। वेबिनार लाई वरिष्ठ पत्रकार, तिब्बतविद् र CHASE का अध्यक्ष विजय क्रान्तिले सञ्चालन गरेका थिए। वेबिनारको मुख्य केन्द्रविन्दु चीनले तिब्बतमा गरेको औपनिवेशिक कब्जा र तिब्बत भित्रको मानवअधिकारको दु:खद स्थितिलाई उजागर गर्नु थियो।

पहिलो प्यानेलिस्ट श्री पियरे(एन्टोइन डोनेट, एक अनुभवी फ्रान्सेली पत्रकार र चीनका विशेषज्ञ हुन् जसले चीन र तिब्बतमा दुईवटा पुस्तकहरू लेखेका छन्। उनको पहिलो पुस्तक तिब्बत को विषयमा थियो जसको शीर्षक “तिब्बत डेड वा अलाइभ” (1990) थियो र पछिल्लो पुस्तक “चीन द ग्रेट प्रिडेटर” (2021) हो।

उनी बेइजिङमा सन् १९८४ देखि १९८९ सम्म एजेन्सी फ्रान्स-प्रेस (एएफपी) को समाचार ब्यूरोमा संवाददाताका रूपमा कार्यरत छन्। उनले सन् १९८० को दशकमा पेरिस, ताइवान र हङकङमा चिनियाँ भाषा पढेका थिए। उनले एएफपीको विश्वव्यापी प्रमुख समाचार सम्पादकको रूपमा पनि काम गरिसकेका छन् ।

डोनेट को मुख्य जोड भनेको पश्चिमी देशहरू, विशेष गरी संयुक्त राज्य अमेरिकाहरू अब चीनबाट हुने खतराहरूप्रति बढी सचेत गराँउदै निकट भविष्यमा चीनप्रति उनीहरूको अडान अझ बलियो हुने कुराको पैरवी गर्नुमा थियो ।

चियाङ कैशेकको तानाशाही शासनको प्रारम्भिक दिनदेखि ताइवानमा प्रजातन्त्रको विकासको खोजी गर्दै, डोनेटले यो क्रमशः बलियो लोकतन्त्रमा विकसित भएको बताए।
ताइवानका वर्तमान राष्ट्रपति सुश्री सि इङ्गवेनले लोकतन्त्रमा आफ्नो दृढ विश्वास र चीनको विरुद्ध दृढ अडानका कारण अन्तर्राष्ट्रिय प्रशंसा र समर्थन जितेकी छिन्, उनले भने। ‘अहिलेको अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थितिमा चीनको पीएलएले ताइवानमाथि आक्रमण गर्ने निर्णय गरेमा अमेरिका, जापान, अष्ट्रेलिया, भारतलगायत धेरै देशले ताइवानको समर्थनमा हात हाल्ने छन् भन्ने मेरो विश्वास छ,’ उनले थपे ।

सन् १९८५ मा बेइजिङमा एएफपी संवाददाताका रूपमा आफ्नो पहिलो तिब्बत भ्रमणको अनुभव बाँड्दै उनले भने कि चिनियाँ अधिकारीहरूले आफूलाई तिब्बत भित्र के देखेको कुरा लेख्न नदिने सर्तमा मात्रै तिब्बत लगिएको भनी अग्रिम चेतावनी दिएका थिए। । “तर चिनियाँ जेलमा सेवा गरेका तिब्बती भिक्षुहरूले भोगेका पीडाका कथाहरू सुनेर म यति प्रभावित भएँ कि मैले बेइजिङ फर्कने क्रममा मेरो समाचार रिपोर्टमा ती सबै लेखें। यसपछि चिनियाँ सरकारले मेरो तिब्बत भ्रमणमा प्रतिबन्ध लगाएको छ,’ डोनेटले भने।

डा चिन जिन चिनियाँ डायस्पोराको प्रजातन्त्र समर्थन गर्ने समुदायमा परिचित व्यक्तित्व हुन्। हाल उनी अष्ट्रेलियाको सिड्नीमा बसेर र चीनमा प्रजातन्त्रका लागि प्रयासरत केही चिनियाँ समूहहरूको संयुक्त मञ्च “फेडेरेसन अफ डेमोक्रेटिक चाइना” का अध्यक्ष हुन। यसअघि उनी चिनियाँ प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका लागि संयुक्त कार्य समितिका महासचिव थिए . उनले चीन भित्रको मानव अधिकार र चीनको राजनीतिक संरचनामा व्यापक रूपमा लेखेका छन्। उनको पुस्तक ‘माइ क्वेस्ट फर डेमोक्रेसी इन चाइना’ सन् २०१२ को अन्त्यतिर ताइवानमा प्रकाशित भएको थियो।

आफ्नो प्रस्तुतिमा डा. चिन जिनले चीन र तिब्बतको बारेमा पश्चिमा सञ्चारमाध्यमको उदासीनता देखेर आफू स्तब्ध भएको बताए । उनले हालैका वर्षहरूमा तिब्बती सङ्गीतकारद्वारा आत्मदाह गरेको घटना, हालैका वर्षहरूमा 158 घटना ज्ञात भएको तर पश्चिमी मिडिया र सरकारहरूले तिब्बतमा चीनको कार्यप्रति उदासीन मनोवृत्ति अपनाएको औंल्याए।

चिनियाँ प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा दलाई लामाजस्तो क्यारिज्म्याटिक नेताको अभाव छ । उनले युक्रेनप्रति अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनको उदासीनताजस्ता पश्चिमी नेताहरूको मनोवृत्तिले चीनलाई थप अडिग र शक्तिशाली बनाउने कुरामा खेद व्यक्त गरे।

प्रश्न-उत्तरमा उनले जोड दिए, “अब चिनियाँ जनतालाई चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीबाट मुक्त हुने एउटै मौका यो पार्टीको अन्त्य हो। जब सीसीपी ध्वस्त हुन्छ र चीनमा सत्ता गुमाउँछ तब मात्र तिब्बत र सिनजियाङ जस्ता देशहरूले स्वतन्त्रता र स्वतन्त्रताको आशा गर्न सक्छन्,” ।

तिब्बती पक्षको प्रतिनिधित्व सुश्री युडोन औकात्साङले गर्नुभएको थियो जो निर्वासित तिब्बती संसदको चौथो कार्यकाल निर्वाचित र लोकप्रिय महिला नेता हुन्। विगत १५ वर्षभन्दा बढी समयदेखि उनी ‘इम्पाउरिङ द भिसन प्रोजेक्ट’सँग यसको निर्देशक र ट्रष्टको सचिवको रूपमा आबद्ध छिन्। तिब्बती महिला संघ, मानव अधिकार र प्रजातन्त्रका लागि तिब्बती केन्द्र र क्रेधा उनको अघिल्लो संगठनहरू थिए।

तिब्बत भित्रको अवस्थाको बारेमा बोल्दै उनले तिब्बतमा चिनियाँ शासनको सात दशकमा तिब्बतमा सीसीपीको पार्टी सचिवमा कुनै पनि तिब्बतीलाई नियुक्त नगरेको बताइन्। “आजको तिब्बतको निर्णय प्रणालीमा तिब्बतीहरूको अनुपस्थितिले मात्र तिब्बतलाई तिब्बतका चिनियाँ मालिकहरूले उपनिवेशको रूपमा व्यवहार गरेको प्रमाणित गर्छ,” उनले भनिन्। “चीनले तिब्बतको खनिज स्रोत र जलस्रोतको अन्धाधुन्ध दोहनले तिब्बतको पर्यावरणलाई मात्र नभई तिब्बत वरपरका देशहरूलाई पनि असर गरिरहेको छ,” उनले थपिन्।

तिब्बतको पुनर्जन्म परम्पराको बारेमा चिनियाँ सरकारको नीतिको बारेमा बोल्दै उनले भनिन्, “विश्वमा कसैले पनि, विशेष गरी तिब्बती जनताले अर्को दलाई लामालाई चीनले थोपरेको कुरा स्वीकार गर्ने छैनन्। यदि तिनीहरूले कसैलाई दलाई लामाका रुपमा नियुक्त गर्ने निर्णय गरे पनि, तिनीहरूको उम्मेद्वारले तिनीहरूको पञ्चेन लामाले सामना गरे जस्तै नियति सामना गर्नेछन् जसलाई तिब्बती जनताले चिनियाँ सरकारको सबै प्रयासहरूको बाबजुद अस्वीकार गर्ने छन् ।

CHASE का अध्यक्ष तथा वेबिनारका मध्यस्थ विजय क्रान्तिले बेइजिङ सरकारको भनाइ र विश्वले तिब्बत इतिहासमा सधैं चीनको हिस्सा रहेको र तिब्बतको बारेमा कुनै पनि टिप्पणीलाई चीनको आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेप मानिनेछ भन्ने] बेइजिङ सरकारको भनाइ र विश्वलाई धम्की दिए। । ऐतिहासिक तथ्यलाई उद्धृत गर्दै उहाँले भन्नुभयो, “सन् १९१२ मा चीनको गणतन्त्र चीनको रूपमा स्थापना हुनुअघि चीन ७८४ वर्षसम्म विदेशी मङ्गोल र मान्चु शासकहरूको अगुवा थियो .