उपहार कूटनीति प्रयोग गरेर, के चीनले अफ्रिकामा जासुसी गरिरहेको छ ?

युक्रेन युद्धको परिप्रेक्ष्यमा, विश्वका प्रमुख शक्तिहरू राजनीतिक र अर्थतन्त्रका लक्ष्यहरूका सन्दर्भमा आफ्नो भावी कार्यहरूको लागि रोडम्याप तयार गर्न व्यस्त छन् ।

यता चीन भने चुपचाप अफ्रिकामा ुउपहार कूटनीतिु लगायतका विभिन्न नीति उपकरणहरू अगाडि बढिरहेको छ। महाद्वीपमा खनिजहरू सहित वर्तमान र भविष्यका सम्पत्तिहरूको सुरक्षा गर्न यसको जासुसी क्षमताहरूलाई बलियो बनाउन चीन आफ्नो उपहार कूटनीति प्रयोग गर्न चाहन्छ ।

शून्य कोभिड नीतिका कारण चीनले स्वदेशमा सामना गरिरहेको आर्थिक मन्दीको बाबजुद पनि चीनले अफ्रिकाका देशहरूलाई भवन, स्टेडियम, प्रहरी मुख्यालय र अन्य पूर्वाधार उपहार दिन बन्द गरेको छैन ।

जुलाई मा, जाम्बियाले चीन(वित्त पोषित केनेथ काउन्डा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्रमा अफ्रिकी संघको मध्य(वर्ष शिखर सम्मेलनको आयोजना गर्‍यो। अतिआधुनिक यस सम्मेलन केन्द्रको मुख्य हलमा २५०० सिट क्षमता रहेको थियो ।

जिम्बाब्वेले हालसालै चीनको आर्थिक सहयोगमा १४० मिलियन डलरको छ तले संसदीय भवनको उद्घाटन गरेको छ। १० अर्ब डलरभन्दा बढीको बाह्य ऋणसँग संघर्ष गरिरहेको भूपरिवेष्ठित दक्षिणी अफ्रिकी देशमा चीनबाट उपहारस्वरूप संसदीय भवनको अनावरण गरिएको हो ।

चीनले अफ्रिकामा निर्माण गरेको यो २६ औं संसदीय भवन थियो। द हेरिटेज फाउन्डेशन नामक अमेरिकामा आधारित थिंक ट्याङ्कका अनुसार, चीनले हालैमा मोजाम्बिक, लेसोथो, गिनी(बिसाउ र मलावीलगायत कम्तीमा २६ अफ्रिकी देशहरूमा संसदीय भवनहरू निर्माण, विस्तार वा पुनर्निर्माण गरेको छ।

यसका साथै कम्तिमा २४ राष्ट्रपति वा प्रधानमन्त्री निवासहरूस कम्तिमा ३२ सैन्य वा प्रहरी प्रतिष्ठान र कम्तिमा १९ वटा विदेशी मामिलासम्बन्धी भवनहरू बनाउन चीनले अफ्रिकी देशहरुलाई सहयोग गरेको ।

चीनले हाल इथियोपियाको राष्ट्रिय राजधानी अदिस अबाबामा रोग नियन्त्रण र रोकथाम मुख्यालयका लागि अफ्रिका केन्द्रहरूको निर्माणमा आर्थिक सहयोग पनि गरिरहेको छ।

९० हजार वर्ग मिटर क्षेत्रफलमा निर्माण भएको यो बृहत् आयोजना यसै वर्षको डिसेम्बरमा सम्पन्न हुने अपेक्षा गरिएको छ ।

बेइजिङले २० करोड डलर अफ्रिकन युनियनको मुख्यालय बनाएर सन् २०१२ मा उपहारको रूपमा अदिस अबाबालाई हस्तान्तरण गरेपछि इथियोपियामा यो दोस्रो चीनको अनुदान परियोजना हुनेछ।

जुलाई २०२२ मा, चीन को सहयोगमा जुलियस नेयरी नेतृत्व विद्यालय ४० मिलियन डलरको लागत मा निर्माण गरेर तान्जानिया सरकार लाई हस्तान्तरण गरियो। मोजाम्बिक, सियरा लियोन र युगान्डामा परराष्ट्र मन्त्रालयका भवनहरू हाल चीनबाट उपहारस्वरूप निर्माण भइरहेका छन्।

सन् २०१८ मा नै फ्रान्सेली अखबार मोन्डेले अफ्रिकामा शून्य लागतमा ठूला पूर्वाधार परियोजनाहरूलाई आर्थिक सहयोग गर्नुको पछाडि चीनको उद्देश्यलाई खुलासा गरेको थियो ।

अज्ञात अफ्रिकी युनियन स्रोतहरू उद्धृत गर्दै, फ्रान्सेली दैनिकले पाँच वर्ष ९२०१२ देखि २०१७ सम्म० चीनद्वारा निर्मित अदिस अबाबामा रहेको अफ्रिकन युनियनको मुख्यालयलाई केस स्टडीका रुपमा अध्ययन गर्दै भवनमा रहेका कम्प्युटरहरूबाट डाटा चिनियाँ सर्भरहरूमा स्थानान्तरण हुन्थ्यो भन्ने प्रमाण फेला पारेको थियो ।

ले मोन्डेले जनवरी २०१७ मा नै त्यस्ता गतिविधिहरू पत्ता लगाएको थियो । सुपरिवेक्षण प्राविधिकहरूले मध्यरात र बिहान २ बजेको बीचमा भवन खाली भए तापनि डाटा उपयोगको ट्रेन्ड हाइ देखेपछि शंका उत्पन्न भएको थियो ।

फ्रान्सेली दैनिकले अफ्रिकन युनियनको सबै गोप्य डाटा सांघाईको सर्भरमा प्रतिलिपि भइरहेको बताएको छ।

मिडिया रिपोर्ट प्रकाशमा आएपछि अफ्रिकी संघले कथित रूपमा आफ्नै सर्भरहरू बनाँउदै तिनीहरूलाई पुनस् कन्फिगर गर्न पनि चिनियाँ प्रस्ताव अस्वीकार गरेको छ।

अल्जेरियन र इथियोपियाका अधिकारीहरूले भवनमा कुनै पनि शंकास्पद सामग्री र माइक्रोफोनहरू सम्म जाँच गरेका थिए । चीनले अदिस अबाबामा बनाएको रोग नियन्त्रण र रोकथाम मुख्यालयका लागि अफ्रिका केन्द्रहरू मार्फत

बेइजिङले अफ्रिकाको जीनोम डाटा मा जासुसी गर्न प्रयोग गरेको तथ्य फेब्रुअरी २०२१ मा, फाइनान्सियल टाइम्सले एक अमेरिकी अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै प्रकाशमा ल्याएको थियो ।

चीनले उपहारस्वरूप राष्ट्रपति भवन वा विदेश मन्त्रालयजस्ता संवेदनशील संरचनाहरू किन बनाउँछ भन्ने तर्कमा जर्ज वाशिङ्टन विश्वविद्यालयका प्राध्यापक डेभिड शिनले चीनले यस्ता संरचनाहरु आफ्नो भित्रि लुकेको उदेश्य पूरा गर्न बनाउने साउथ चाइना मर्निगं पोष्टलाई बताएका थिए ।

यद्यपि, विश्लेषकहरूका बीचमा चिन्ताको विषय के छ भने यी भौतिक सम्पत्तिहरूसँगै चीनले धेरै अफ्रिकी देशहरूमा अन्तर(सरकारी दूरसञ्चार नेटवर्कहरू पनि विकास गरेको छ। हुवावे र ट्रान्ससन समूह जस्ता चिनियाँ कम्पनीहरूले डिजिटल पूर्वाधार मात्र होइन स्मार्टफोन पनि विकास गरेका छन्।

अफ्रिकामा निर्मित यी स्मार्टफोनहरूमा चिनियाँ कम्पनीहरूको पहुँच बढाउने पेमेन्ट गेटवे सेवाहरूको डिफल्ट एपका साथमा आँउछन् ।

अफ्रिकी नागरिकहरूले यस्तो डिजिटल प्रविधिको उपलब्धतालाई उपयोगी ठाने पनिस तिनीहरूले अनजानमा चीनलाई उनीहरूको व्यक्तिगत वित्तीय गतिविधिहरू अवलोकन गर्ने मौका दिइरहेका हुन सक्छन्, केही विश्लेषकहरूले बताएका छन् ।

भ्वाइस अफ अमेरिकाले युगान्डा र रुवाण्डाका सरकारहरूले चिनियाँ टेक हुवावेको सहयोगमा उनीहरूको व्हाट्सएप र स्काइप खाताहरू ह्याक गरेर लक्षित गरेको रिपोर्ट प्रकाश गरेको छ ।

अफ्रिकामा चीनका गतिविधिहरूमा प्रकाश पार्दै, हेरिटेज फाउन्डेशनले बेइजिङको उपहार कूटनीतिले दुईवटा उद्देश्यहरू पूरा गर्दछ भन्ने लेख प्रकाश गरेको छ ।

पहिलो, यसले अफ्रिकी नेताहरूको आन्दोलनमाथि निगरानी राख्न चीनलाई मद्दत गर्छस दोस्रो, यसले अफ्रिकी देशहरूलाई संयूक्त राष्ट्र संघ, एफटओ र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय फोरमहरूमा सहयोगको सबैभन्दा भरपर्दो स्रोत बनाउन मद्दत गर्छ।

 

 

 

 

 

 

चीनले आफ्ना जनताको हित र विश्वव्यापी सरोकारमा काम गर्ने स्वतन्त्रताको दाममा उपहार, आर्थिक लाभ र व्यापार गरी अफ्रिकी देशहरूलाई चीनले किनेको छ भनी भन्नु अतिशयोक्ति हुनेछैन।