८७ वर्षको उमेरमा दलाई लामाको उपलब्धि र चिन्ताहरू

संसारभरका तिब्बती जनता र तिनका समर्थकहरूले तिब्बतीको ८७ औं जन्मदिन जुलाई ६ मा मनाइरहँदा दलाई लामालाई केही जिज्ञासु र केही गम्भीर प्रश्नहरू पनि बाँधिएका छन् .
यी मध्ये केही स्पष्ट प्रश्नहरू छन्: “उनले के हासिल गरे
उसको छ दशक लामो स्वनिर्वासन ?
“तिब्बतबाट भाग्ने उनको निर्णय सही थियो?”;”उनी पछि तिब्बतको के हुनेछ?” र; “ चुनौतीहरू के छन्उ हाँको अर्को अवतारले आवरण अघि के हुनेछ? लगायत थुप्रै प्रश्नहरु तेर्सिएका हुन् । जवाफहरू फरक हुन सक्छ। तर एउटा साझा कारक

भनेको मुक्त संसारमा उहाँको उपस्थिति, पङ्क्ति र नियन्त्रणबाट टाढा छ . चिनियाँ कम्युनिष्ट प्रणालीले उनलाई तिब्बती सांस्कृतिक र राजनीतिक विकास गर्न रोक्न सक्ने संभावना भन्दा धेरै माथि रहेर स्वतन्त्र रुपमा तिव्वती सभ्यतालाई अघि बढाँउदै दर्ला लामाले विश्वलाई नै एउटा शान्तिको पथ देखाइरहेका छन् । तिब्बती सङ्घर्षलाई आफ्नो जीवनभन्दा धेरै टाढा लैजान सक्ने इकोसिस्टम को निर्माणमा दलाई लामाको योगदान अभूतपूर्व छ ।

हालको (१४ औं) दलाई लामा तिब्बतीलाई संगठित गर्ने हालको इतिहासको सबैभन्दा संगठित र सुव्यवस्थित शरणार्थी समुदायहरू मध्ये एक भएर डायस्पोरा र निर्वासनमा तिब्बतको राष्ट्रिय पहिचानलाई पुनर्जीवित गर्दै जाने एक कुशल नेतृत्व हुन । मार्च १९५९ मा तिब्बतबाट भाग्दा लगभग ८० हजार तिब्बतीहरूले निर्वासनमा उहाँलाई पछ्याएका हुन् ।

दलाई लामाले तिब्बतका असंख्य राष्ट्रिय सांस्कृतिक संस्थाहरूलाई पुनर्जीवित गरेका छन् जसमा ड्रेपुङ, सेरा, गाण्डेन र जोखाङ पर्दछन् । उनले विश्वव्यापी तिव्वती परिषद स्थापना पनि गरेका छन् जसमार्फत आफ्नो निर्वासित समुदायको लागि मताधिकार आधारित लोकतान्त्रिक राजनीतिक प्रणाली स्थापना गरि नियमित रूपमा आफ्नो निर्वाचन गरिन्छ । संसद र ‘सिक्योङ’ (राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको बराबरको मिश्रण)

आज ७० भन्दा बढी देशहरूमा बसोबास गर्ने तिब्बतीहरूले गोप्य मतदानमार्फत चयन गर्दछन् ।औपचारिक रूपमा तिब्बतको ‘राज्य प्रमुख’ को रूपमा आफ्नो राजनीतिक शक्तिहरू सामूहिक रूपमा हस्तान्तरण गरेर निर्वाचित सिक्योंगको समूह, ‘चितु’ (संसद) र न्यायपालिका, दलाई लामाले यो अद्वितीय तिब्बती संस्थालाई असीमित शेल्फ लाइफ दिएका छन् जसमा राजनीतिक सार्मथ्य छ ।

र तिब्बती स्वतन्त्रता संग्रामलाई दलाई लामाको जीवनभन्दा धेरै अगाडि लैजान सक्ने संगठनात्मक क्षमताका साथै वर्तमान र भविष्यका दलाई लामाहरूको अवधि भन्दा परका स्थाही पैरवीहरु छन् ।दलाई लामाको अर्को चिन्ता भनेकै बेइजिङ को बढ्दो आर्थिक र राजनीतिक प्रभाव हो जसले सरकार र संसदहरूलाई रोक्न बाध्य पार्दै तिब्बतीका आगामी पुस्ताहरुलाई दलाई लामा को कुरा नसुन्ने बनाउन पनि सक्नेछ ।

यस्तो चुनौतीपूर्ण अवस्थामा दलाई लामा र उनका समर्थकहरूको एकमात्र आशा उनीहरूको विश्वास हो . सत्यको अन्तिम विजय र विश्वको ठूलो संख्यामा बदलिएको मुडमा बेइजिङ र त्यसको चुनौतीलाई लिएर अन्ततस् जागृत हुने सरकारहरूलाई
सी जिनपिङ जस्ता नेताहरूले सार्वभौमसत्ता र अस्तित्वमा प्रहार गरिरहेका नै छन् ।