कन्फ्युसियस संस्थानः चिनियाँ प्रचारका लागि दोहोरो हतियार

कन्फ्युसियस इन्स्टिच्युटहरु सन् २००४ मा स्थापित भएका थिए । प्राथमिक, माध्यमिक र विश्वविद्यालय स्तरहरूमा १६२ देशहरूमा ५४१ संस्थानहरू र लगभग २००० कन्फ्युसियस कक्षाहरू सञ्चालनमा छन्।

यी संस्थानहरू चीनका कलेज र विश्वविद्यालयहरू र अन्य देशका कलेजहरू र विश्वविद्यालयहरू बीच सार्वजनिक शैक्षिक साझेदारी का रुपमा आँउछन् ।

पुरातन चिनियाँ दार्शनिकको नाममा राखिएका यी संस्थानहरूले कन्फ्युसियसका प्रख्यात सिद्धान्तहरूस् इमानदारी, धार्मिकता र नैतिकतालाई अगाडि बढाउने अपेक्षा गरिएको छ तर हालका वर्षहरूमा यी संस्थानहरूले प्रभावकारी कार्यहरू सञ्चालन गरिरहेका छन् या छैनन भन्ने चिन्ता बढ्दै गएको छ।

स्पष्ट रुपमा भन्दा यि संस्थाहरुले शैक्षिक भन्दा पनि बढि चिनियाँ हितहरूका लागि र गप्तचरका रुपमा काम गरेका प्रमाणहरु फेला पर्न थालेका छन् । कन्फुसियस संस्थानहरू बलियो STEM (विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ, र गणित) कार्यक्रमहरू भएका विश्वविद्यालयहरू र संस्थाहरूमा विशेष रूपमा सक्रिय छन्।

यी संस्थानहरूले सीसीपीलाई विश्वविद्यालयका अधिकारीहरूसम्म सीधा पहुँच प्रदान गर्छन् र बेइजिङले चीनको सकारात्मक चित्रण फैलाउन र सीसीपीप्रति संवेदनशील विषयहरूबाट वार्तालापहरू अघि बढाउन यो पहुँच प्रयोग गर्दछ। कन्फ्युसियस इन्स्टिच्युटहरूको सञ्चालन पश्चिमी देशरुमा बढी छानबिनमा आएको छ जसले गर्दा संस्थानहरू अमेरिकामा मात्र नभई अस्ट्रेलिया, बेल्जियम, क्यानडा, डेनमार्क, फ्रान्स, जर्मनी, नेदरल्यान्ड्स र स्वीडेनमा पनि बन्द भएका छन्।

अमेरिकामा ११८ यस्ता इन्स्टिच्युटहरू मध्ये १०४ वटा सन् २०२१ को अन्त्य सम्म बन्द भयो र धेरै अन्य सीआईहरु बन्द हुने प्रक्रियामा छन्। यद्यपि, चिनियाँ अधिकारीहरूले कलेज र विश्वविद्यालयहरूलाई यस्तै कार्यक्रमहरू पुन: खोल्न मनाउन खोजिरहेका छन्।

यूके, फ्रान्स, जर्मनी, स्वीडेन आदि लगायतका धेरै युरोपेली देशहरूले या त सीआईहरू जासुसीका लागि प्रयोग भइरहेको चिन्तामा धमाधम बन्द गर्दै छन् र राजनीतिक आधारमा विषयहरूलाई सेन्सर गरिरहेका छन् कति देशहरुले त यी संस्थानहरूका फन्ड र खाताहरुमा नै प्रतिबन्ध लगाएका छन्।

बेलायतमा, कन्जरभेटिभ सांसदले विश्वविद्यालयहरूलाई उनीहरूको क्याम्पसमा स्थापना गरिएको नयाँ संस्थानको पूर्ण विवरणहरू प्रस्तुत गर्न र मन्त्रीहरूलाई उनीहरूलाई अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र शैक्षिक स्वतन्त्रता सरोकारहरूमा प्रतिबन्ध लगाउने शक्ति प्रदान गर्न अनिवार्य बनाउन कानूनको प्रस्ताव गरे।

बेलायतमा हाल ३० सिआईहरु काम गरिरहेका छन्।जर्मनीमा यस्ता सिआईहरुलाई छानबिन अन्तर्गत राखिएको छ। विगत केही वर्षहरूमा, चीनले फ्रान्सेली शैक्षिक, सांस्कृतिक र अन्य धेरै क्षेत्रमा प्रभाव पार्न सीर्आ मार्फत आफ्नो बलियो आर्थिक शक्ति प्रयोग गरिरहेको छ, र आफ्नो राजनीतिक विचारधारा सेवा गर्न केही व्यवसायीहरूलाई आकर्षित गर्ने प्रयास गरिरहेको फ्रान्सको दाबी छ ।

यी संस्थानहरूलाई शिक्षक भर्तीमा हस्तक्षेप गर्ने, पाठ्यक्रम निर्धारण गर्ने, विरोध प्रदर्शन गर्ने र ९विशेष गरी ताइवान, तियानमेन र तिब्बतसँग सम्बन्धित० इतिहासलाई विकृत गर्ने पाठहरू छनोट गरेको आरोप लगाइएको छ। उनीहरूले ताइवानमा हुने सम्मेलन र दलाई लामाको भ्रमण रद्द गर्न विश्वविद्यालयहरूलाई दबाब दिन्छन्।

सीआईहरु बेइजिङको लाइनमा नआउने विदेशमा अध्ययन गर्ने चिनियाँ विद्यार्थीहरूलाई निगरानी र धम्की दिने काममा पनि संलग्न भएको पाइएको छ । सरकार प्रायोजित सांस्कृतिक संस्थानहरूले आफ्नो राष्ट्रको भाषा, संस्कृति र मूल्यहरू अरूलाई सिकाउने कार्य सञ्चालन गरेको उदाहरणहरू छन् तर कुनै संस्थानले भूराजनीतिक लाभको लागि निश्चित जानकारी सेन्सर वा इतिहासनै गलत गरेर पढाएमा आयोजक राष्ट्रहरूले यस्ता संगठनहरुलाई बन्द गर्नुपर्दछ भन्ने एउटा अभियान न चलेको छ ।